1
İngiltere Avam Kamarası 1868 Yılı Kayıtlarında Çerkesler
Trabzon Vilayeti’nin nüfusu 850 bin civarında. 56 bin Hıristiyan var, bunların üçte ikisi Rum, kalanı Ermeni. Müslüman nüfusun çoğu Laz, bir kısmı Türkmen kökenli. Doğu sınırında Gürcü çok. Osmanlı Türk aileleri de var. Kafkasya’dan gelmiş 11 bin kadar Çerkes aile de var. Ama diğer nüfusla kaynaşmaları çok zor olmuş. Bölgede Kırım’dan gelmiş az sayıda Tatar ve Rusya’dan gelmiş Kazaklar da var.
Trabzon Vilayeti 4 sancaktan oluşuyor: Lazistan, Trabzon, Canik, Gümüşhane. Trabzon sancağının Ulubey nahiyesine yerleşen Çerkes sayısı oldukça fazla.
Sinop limanının 1867 yılı yolcu trafiği tablosunda 1.300 Çerkesin giriş yaptığı görülüyor. Lazistan sancağına bağlı Batum bölgesine yerleşmiş Çerkesler var. 1864 yılında 9.500, 1867 yılında ise 1.200 Çerkes bölgeye yerleşmiş. Yerleşik halk Gürcülerle sonradan gelen Çerkesler arasında geçmişten gelen bir husumet var. Dolayısıyla bu iki halk arasında çatışma yaratılması mümkün. Hopa bölgesinde sayıları 10 bini aşmayan Çerkes var. Samsun’un Kavak kazasında 30 kadar Çerkes köyü var. Alaçam’da da Çerkesler var.
Sivas Vilayeti’nde çok sayıda Çerkes kabilesi var. Özellikle Aziziye (Pınarbaşı), Kazova (Tokat-Zile arası) ve Artıkova (Amasya) bölgesinde yoğunlar. Sayılarının 20 bini aştığı tahmin ediliyor.
Gümüşhane sancağında 4 bin kadar Çerkes yaşıyor.
Konya Vilayeti’nin Kastamonu sancağında az sayıda Çerkes var.
Çeviri: Serap Canbek
jinepsgazetesi.com